Impactanalyse elektriciteitsnet
De maatschappelijke kosten voor de energietransitie, het ruimtebeslag en de benodigde tijd in de uitvoering is fors. Door in te zetten op systeemefficiëntie zijn besparingen mogelijk. Met de adviezen ten aanzien van de systeemefficiëntie kan een RES-regio sturen op keuzes die bijdragen aan een uitvoerbare en betaalbare RES. De netbeheerders hebben begin 2021 een impactanalyse afgerond, die beter zicht geeft op de benodigde investeringen in de netcapaciteit. De analyse wijst uit: in 2030 kan het net er klaar voor zijn, maar dan moeten we de komende jaren slim investeren én kiezen voor de juiste zoeklocaties.
Enexis, Coteq en TenneT hebben het voorstel voor duurzame opwek elektriciteit uit de concept-RES Twente doorgerekend. Op basis van deze impactanalyse zijn de gevolgen voor het elektriciteitsnet begin 2021 in kaart gebracht. Inmiddels is het bod bij een aantal gemeenten iets verschoven, maar de analyse geeft de netbeheerders grofweg een beter beeld waar uitbreidingen nodig zijn om nu en in de toekomst elektriciteit duurzaam op te wekken en te leveren.
Investeren in het net is nodig
Uit de impactanalyse blijkt dat het energienet op veel plekken moet worden uitgebreid, maar de ambities lijken na de benodigde investeringen haalbaar te zijn. Een aantal investeringen is reeds gestart of opgenomen in de huidige investeringsplannen van de netbeheerders. Overige investeringen die nodig zijn om het RES bod te faciliteren moeten in de komende jaren worden toegevoegd aan volgende investeringsplannen.
Op dit moment is er in een deel van Twente sprake van een schaarste als het gaat om de transportmogelijkheden van elektriciteit. Dat betekent in de praktijk dat de opgewekte stroom nu nog niet altijd teruggeleverd kan worden aan het net. De netbeheerders investeren de komende 9 jaar in uitbreidingen van de netcapaciteit, zodat het elektriciteitsnet er in 2030 klaar voor is.
Overigens is het in dit stadium lastig om een exacte weergave te geven van deze investeringen. Zodra het definitieve bod en de zoeklocaties bekend zijn, kan een betere inschatting worden gemaakt van de benodigde uitbreidingen en bijbehorende kosten.
Evenwichtige mix wind/zon
Ook blijkt dat een evenwichtige mix van wind/zon stabieler is en meer rendement oplevert. De resultaten uit een vooranalyse van alternatieve scenario’s eind 2020 lieten al zien dat het aantal uitbreidingen significant verminderd als verhouding wind/zon verschuift van 40/60 richting 60/40.
Optimaal benutten capaciteit en geplande uitbreidingen
Bovendien bleek uit dezelfde vooranalyse dat het optimaal benutten van bestaande en nieuwe capaciteit het aantal uitbreidingen kan verminderen. Dat kan door de locaties voor duurzame opwek af te stemmen op stations met capaciteit of waar uitbreidingen gepland staan. Bij het vinden van de zoeklocaties moet dan ook goed worden gekeken naar de locaties van de hoogspanning- en middenspanningstations.
Stabiel net
Bij de duurzame opwek van elektriciteit zijn ook pieken. Dat is met name bij zonne-energie het geval. Om negatieve teruglevering te voorkomen, is het van belang dat we kiezen voor een stabiele oplossing voor duurzame opwek. Pieken van zonne-energie zijn veel hoger, dan de pieken van windenergie. Om die reden draagt een evenwichtige mix van zon en wind ook bij aan het voorkomen van zware overproductie van duurzame energie, waardoor negatieve energieprijzen kunnen ontstaat.
Teruglevering aan het net
Door in de plannen ook mogelijkheden te creëren voor een flexibel energiesysteem, zoals opslag en omzetting naar waterstof mee te nemen, kunnen we beter sturen op een hoger rendement en een negatieve prijs voor terugleveren aan het net voorkomen. Vervolgstap is dan ook een integrale verkenning van een evenwichtig energiesysteem op de lange termijn. Met de systeemstudie die voor Overijssel is uitgevoerd in 2020, onder andere in opdracht van de RES-en en Enexis, is hiermee al een start gemaakt.
Conclusie: slim investeren
Conclusie van de impactanalyse is, dat we de komende jaren slim moeten investeren om maatschappelijke kosten in de toekomst betaalbaar te houden. Dat betekent onder meer:
- Bij het vinden van de juiste zoeklocaties: houd rekening met de capaciteit en de geplande uitbreidingen van hoogspanning- en middenspanningstations.
- Kies voor een evenwichtige mix van wind- en zonne-energie
- Zorg voor een flexibel energiesysteem om pieken van energielevering op te vangen.
- Uitbreiding van de energie-infrastructuur kent langere doorlooptijden dan de ontwikkeling van duurzame opwek. Het is belangrijk om in gezamenlijkheid te bepalen waar we starten met de uitbreiding van de energie-infrastructuur.
- Breng aanvragen van marktpartijen in lijn met de plannen voor duurzame energieproductie van RES Twente. Maak duidelijk welke uitbreidingen wanneer nodig zijn en welke plannen beter inpasbaar zijn.
- Het is in de meeste gevallen verstandig om de ruimte direct aangrenzend aan stations vrij te houden voor netuitbreidingen. Bij uitbreidingen van stations is deze ruimte mogelijkerwijs nodig, om bijvoorbeeld extra kabeltracés te kunnen realiseren.
- Neem uitbreiding en aanleg van energie-infrastructuur, ten behoeve van de energietransitie, mee in omgevingsvisies en -plannen van gemeenten.
Handreiking efficiënt gebruik elektriciteitsnet
