We nemen nu maatregelen, zodat we in 2030 voldoende energie beschikbaar hebben om bijvoorbeeld onze woningen te verwarmen, onze elektrische auto en fiets op te laden en  gebruik te maken van apparaten die ons leven een stuk makkelijker maken. Maatregelen voor opwek van hernieuwbare elektriciteit zoals zonnevelden en windturbines. Maatregelen die vragen om fysieke ruimte, die ook nodig is voor andere opgaven, zoals wonen, werken en recreëren. En we willen de energie betaalbaar houden. Vele uitdagingen dus, ook voor de RES Twente.

Op naar 1,5 terawattuur

In de RES 1.0 hebben we met de betrokken partijen (dit zijn de 14 Twentse gemeenten, de provincie Overijssel en het waterschap Vechtstromen) afspraken vastgelegd. Eén van de afspraken is de gezamenlijke ambitie om in 2030 anderhalve TeraWattuur (1,5 TWh) aan hernieuwbare elektriciteit op te wekken. En dat we hierbij streven naar een verdeling van 40% zonne-energie en 60% windenergie. Dus 600 GigaWattuur (Gwh) zonne-energie en 900 GWh windenergie.

In aanloop naar de RES 1.0 hebben gemeenten ieder een eigen bod gedaan. Deze gezamenlijke biedingen stroken niet met de gewenste energiemix van 60% windenergie en 40% zonne-energie. Aanpassing van de biedingen richting de Energiestrategie Twente 2.0 bleek nodig. 

Provinciaal beleid

De provincie heeft een regierol als het gaat om ruimtelijke ordening, oftewel de indeling van ons landschap. Zij heeft de uitgangspunten van de RES 1.0 deels in haar beleid opgenomen, zoals de afwegingen over de locaties voor windmolens en de verhouding tussen opwek met wind en met zon. Dit heeft vorm gekregen in het Provinciaal Programma Energietransitie (PPE), in de Omgevingsvisie en wordt vastgelegd in de omgevingsverordening. Op deze pagina lees je meer over de rol van de provincie.

Omdat de opgave voor zonne-energie binnen bereik is, heeft de provincie besloten om niet langer mee te werken aan grootschalige zonnevelden op landbouwgronden. Daarmee volgt ze het landelijk beleid. En voor opwek met windturbines heeft ze ook nieuw beleid gemaakt. In algemene zin kun je zeggen dat in het windbeleid vooral is gekozen voor de gebieden langs de hoofdinfrastructuur, zoals de A35. Daarnaast zijn alleen groepjes van windturbines van minimaal 4 mogelijk. Dit om te voorkomen dat het landschap rommelig wordt. Ook stelde de provincie een maximum aan opwek vast en worden er programmeringsafspraken met gemeenten gemaakt – mits zij hieraan meewerken - over maximale opwek per gemeente of subregio.

Provincie Overijssel heeft – ter onderbouwing van bovenstaand beleid - een Omgevingseffectrapportage op laten stellen. In de bijbehorende energiepotentiekaart zie je potentiële locaties (zoekgebieden) en clusters voor windenergie in Overijssel.

De provincie gaat in de loop van 2024 gebieden in Overijssel openstellen voor het indienen van initiatieven voor windturbines. Met als uiteindelijke doel om in 2025 voldoende vergunningen verleend te hebben om de ambitie van 900 Gwh in Twente (en 1,1 TWh in West-Overijssel) te behalen.

Een goede verhouding tussen windenergie en zonne-energie is noodzakelijk

Na het vaststellen van de RES 1.0 is er een grote toename van de hoeveelheid zonne-energie geweest. De bestaande projecten en de projecten die in ontwikkeling zijn, komt de doelstelling van 600 Gwh aan zonne-energie in 2030 in zicht. Het is daarom op dit moment niet nodig om nog meer nieuwe grootschalige zonneprojecten te starten.

Nieuwe grootschalige zonneprojecten zijn vanwege het veranderde provinciale beleid niet meer mogelijk. Bovendien kunnen ze ook niet meer worden aangesloten op het elektriciteitsnet vanwege netcongestie. Het elektriciteitsnet zit niet alleen vol: nu er steeds meer duurzame energie wordt geproduceerd komt er ook een onbalans op ons stroomnet.

Voor een betaalbare energietransitie, willen we de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk houden. Zonne-energie zorgt namelijk voor veel hogere kosten die we met zijn allen moeten betalen (zonne-energie vraagt drie keer zoveel ruimte van het net en er zijn drie keer dikkere kabels voor zonne-energie nodig). Een oplossing hiervoor is om het energiesysteem efficiënt in te richten. Netbeheerder Enexis geeft aan dat een goede verhouding tussen wind en zon noodzakelijk is voor die efficiëntie. Zo kunnen zonne-energie en windenergie gecombineerd worden op één netaansluiting. Willen we sneller onze ambitie behalen, moeten we dus ook een flink deel opwekken met windmolens.

Wat zijn de voor- en de nadelen van windturbines ten opzichte van zonnepanelen?

• Een windturbine levert veel meer op; het staat gelijk aan de opbrengst van 30 voetbalvelden met zonnepanelen.
• Een windturbine levert gelijkmatiger elektriciteit dan een zonneveld. Daardoor is er minder capaciteit op het elektriciteitsnet nodig.
• Zon en wind leveren op andere momenten stroom. De zon is er met name in de middag, en dan ook vooral in de lente en de zomer. Een combinatie van zon en wind is gunstig voor het net. Vaak is er op zonnige dagen weinig wind en andersom is er in de avond en nacht vaak wel wind, het vult elkaar dus aan. In de mix zijn ze een prachtige combinatie.
• Windturbines hebben veel meer productieve uren dan zonnepanelen. Een duidelijke keuze voor windenergie leidt sneller tot meer groene KWh’s. Een GWh uit windenergie kost de helft van die uit zonne-energie.

• Windturbines nemen een stuk minder ruimte in dan zonnevelden. Voor een windturbine is een ½ tot 1 hectare grond nodig. Voor dezelfde hoeveelheid elekriciteit is 15 hectare zonneveld nodig. Bovendien kunnen windturbines goed gecombineerd worden met landbouw.

In andere woorden: opwek van elektriciteit door windturbines kost minder (landbouw)grond, het is vele malen goedkoper en we lopen minder snel tegen het probleem aan dat het elektriciteitsnet vol zit. 

Door in te zetten op wind:

• Wordt de energie-infrastructuur efficiënter benut en is er minder investering nodig;
• Dragen we bij aan de stabiliteit van ons energiesysteem;
• Is er minder subsidie nodig, omdat de kostprijs van windenergie lager is dan die van zonne-energie;
• Kan je de opwek beter combineren met agrarisch grondgebruik.